O meduzach
Meduza i jej życie
Co to jest meduza?
Jest to druga forma życiowa, która przejawia się jako swobodnie pływająca forma z dzwonem i ramionami parzącymi. Meduzy mają różne kształty, nie tylko dzwonowate, ale także spłaszczone (u góry są tylko łagodnie wypukłe a u dołu lekko wklęsłe). Górna powierzchnia nazywa się exumbrella a spodnia część subumbrella. Usta znajdują się we spodniej części. Jamę pokarmową tworzy jama chłonąco-trawiąca (jama pokarmowa parzydełkowców i żebropławów) i promieniście umiejscowionych kanalików ukierunkowanych na zewnątrz. Na bokach dysku znajdują się narządy zmysłu i maki, które służą do poruszania się i uchwycenia korzyści. Meduzy przedstawiają czworoboczne symetryczne, swobodnie pływające i samodzielnie żyjące stadium.
Pierwszym stadium meduzy jest polip, który jest częścią cyklu życia parzydełkowców. Ciało polipów jest zazwyczaj walcowate, przedłużone wzdłuż osy ciała. Polipy są zazwyczaj małe i niepozorne, są kolonialne lub żyją pojedynczo, mają jeden otwór ciała a wewnątrz ciała znajduje się relatywnie cienka warstwa żelowej tkani. Spodnia część może być przymocowana do substratu. Jeśli żyje w koloniach, jest przymocowana do ostatnich polipów. Przednia część niesie jamę ustną i jest otoczony mackami. U koralowców (Anthozoa) polip to jedyne stadium życia. U stułbiopławów (Hydrozoa) wymieniają się oba stadia. U krążkopławów (Scyphozoa) meduza jest dominująca, polip czasami nie jest obecny.
Gdzie meduzy żyją?
Krążkopławy żyją w morzach na całym świecie od południowego po północny biegun, najczęściej w pobrzeżnych szelfach, ale są znane także głębinowe gatunki. Na przykład meduzy z rządu (Stauromedusidae) przebywają jedynie w wodach chłodnych mórz na północnej półkuli. Różni się od nich Bełtwa świecąca (Pelagia noctiluca), która żyje jedynie w ciepłych wodach. Meduzy wystawione w akwarium, tzw. Bełtwy uszate (Aurelia aurita), przebywają przeważnie w europejskich morzach.
Jak wygląda cykl życia meduz?
Cykl życia jest formą tzw. przemiany pokoleń (metageneza) w niezwyczajnej postaci – podczas niej dochodzi do przejścia z formy osiadłej (powstałej drogą płciową) do swobodnie poruszającej się (powstałej bezpłciowo). Na dorosłym polipowi powstaje nowy osobnik (efyra), który oddzieli się duszeniem (strobiluje) i dorośnie do postaci meduzy, zwanej scyfomeduzą, (bezpłciowa część rozmnażania). Ta z gonad (gruczołów płciowych) uwolni do jamy gastralnej komórki płciowe a jamą ustną wypuści jajeczka lub spermie do wody. Zapłodnienie nastąpi w wodzie a prążkowaniem powstanie larwa (planula), która osiądzie i powstanie nowy polip.
Jak jest zbudowane ciało meduzy?
Ciało, zbudowane z 97% z wody, bywa dzwonowate i półprzezroczystego lub mlecznego wyglądu. Na powierzchni znajduje się naskórek (epidermis), pod nią mezoglea (gruba żelatynowa warstwa) a całkowicie wewnątrz znajduje się jama gastralna (układ trawiący i „naczyńkowy“) z osłonką zwaną gastrodermis. Na brzegach dzwonu łączą się te trzy warstwy. Na spodzie dzwona (w miejscu zwanym subumbrella) znajduje się jama ustna. W warstwie mezoglei znajdują się mięśnie umożliwiające poruszanie się (wydalaniem wody pod dzwonem za pomocą mięśni na obwodzie dzwonu). Układ nerwowy ma strukturę siateczkową, u niektórych gatunków nerwowy okrąg znajduje się wokół dzwonu. Między ważne organy zmysłu należy statocysta (organ służący do ustalania pozycji), zazwyczaj także zwyczajne oczka umożliwiające rozpoznawanie światła, czasami także specjalne organy dotyku.